Kopieer de link van het artikel

De agrarische sector staat onder druk door de stikstofcrisis. In Silent Running uit 1972 krijgt een boer in een ruimteschip het bevel om de laatste akker op te geven. Hij weigert.

Op de Povlakte in Noord-Italië overwegen regionale bestuurders al een paar weken om de noodtoestand uit te roepen. Een van de belangrijkste agrarische gebieden van Europa kampt met aanhoudende droogte. Dat komt niet alleen door de hitte en een gebrek aan regen. De machtige rivier waarnaar de vlakte vernoemd werd heeft al voor de zomer een extreem laag waterpeil bereikt. De 650 kilometer lange Po stroomt van de Alpen naar de Adriatische zee en is aan de bron niet meer de oude: waar vroeger sneeuw lag staat de Alpenweide in bloei. Dit is de vierde droogte in vijftien jaar tijd.

De geografische ligging en de rivier maakten de regio tot de motor van de Italiaanse economie, de doorgaans vruchtbare landbouwgrond maakt de agrarische sector tot een essentieel onderdeel van de voedselvoorziening voor miljoenen Europeanen. De droogte en de toename van extreme weersomstandigheden vormen ook een bedreiging voor de landbouw in Spanje, Portugal en Frankrijk. Het is denkbaar dat de voedselprijzen verder zullen stijgen. Door de oorlog van tsaar Poetin de Snode zullen de oogsten in Oekraïne en Rusland voorlopig geen verlichting kunnen brengen. Wat te doen?

Geen paniek: in de toekomst komt ons voedsel uit gespecialiseerde laboratoria en fabrieken, waar synthetische vervangers voor traditionele voedingsmiddelen worden geproduceerd. Dat is een culinaire nachtmerrie voor fijnproevers, maar wanneer er op aarde niets meer groeit en bloeit is het dat of de hongerdood.

De vierkoppige bemanning van het ruimteschip Valley Forge heeft er in meerderheid geen problemen mee, maar botanist en ecoloog Freeman Lowell gruwt van het laboratoriumprakje dat zijn collega’s dagelijks opschrokken. Hij eet zelfgeteelde gewassen uit de kassen die aan het schip gekoppeld zijn. In het toekomstbeeld uit Silent Running is Lowell de laatste boer in het Melkwegstelsel.

De Valley Forge is een van de drie ruimteschepen van het transportbedrijf American Airlines die zich in de buurt van Saturnus ophouden. De lading van de vrachtschepen bestaat uit een staalkaart van alle flora en fauna die op aarde vrijwel verdwenen is.

Boer Lowell is ervan overtuigd dat hun missie de levende have uiteindelijk weer terug naar de dorre planeet zal brengen. Hij geeft hoog op van de plannen voor een grote herbebossing, die de toekomst van mens, dier, boom en plant op aarde zal veiligstellen. Zijn collega’s lachen om zijn luchtkasteel en reageren verrukt wanneer de top van American Airlines het hele programma schrapt omdat er geen cent aan verdiend wordt. Ze mogen eindelijk terug naar huis.

De filmmakers hebben geen hoge dunk van autoriteiten en het bedrijfsleven: de astronauten krijgen het bevel om alle kasmodules van de groene vloot los te koppelen en ze met kernbommen op te blazen. Subtiel is de karikatuur van het kapitalisme niet. Silent Running verscheen in 1972 en ademt in alles de geest van de tegencultuur uit de jaren zestig. Het is een spacefilm die van ieder kind een hippie kan maken.

In de filmgeschiedenis is het de schakel tussen Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey (1968) en Star Wars (1977). Debuterend regisseur Douglas Trumbull werkte vier jaar aan Kubricks verbluffende trucages en stuurde zijn jonge assistent John Dykstra na de opnamen van Silent Running door naar George Lucas, die bovendien met Trumbulls koddige robotjes aan de haal ging.

Het regiedebuut van Trumbull had in de jaren zeventig niet de culturele impact van de films van Kubrick en Lucas, maar dankzij het analoge technische vernuft en de aansprekende ecologische strekking heeft Silent Running weinig aan charme of betekenis ingeboet. In het audiocommentaar op de blu-ray en dvd merken Trumbull en hoofdrolspeler Bruce Dern op hoe actueel hun film nog altijd is: ‘er is nog steeds hongersnood, er sterven hele soorten uit en de ontbossing gaat maar door’. Dat commentaar is niet van vandaag of gisteren; het werd in het jaar 2000 opgenomen.

Bruce Dern is nog onder ons, maar Trumbull gaf de geest op 7 februari van dit jaar. Hij leverde na een langdurige retraite uit Hollywood bijzonder fraaie bijdragen aan Terrence Malicks meesterwerk The Tree of Life (2011).

Het is goed dat Trumbull dat nog gedaan heeft. De boom van Malick heeft eeuwigheidswaarde. Daar hoeft geen water meer bij. Die zal altijd fier overeind staan. Daar kan geen storm, droogte, bosbrand, stikstofcrisis of oorlog iets aan veranderen.

Silent Running is uitgebracht op dvd (Universal) en blu-ray (Arrow).

Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u "Accepteer alles". U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor "Cookies accepteren van sociale media" aan.

Op alle verhalen van Het Parool rust uiteraard copyright. Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@parool .nl. © 2022 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden