De zon komt op om rond half acht ’s ochtends en komt steeds iets later op en gaat om steeds dichter tegen 19:00 uur weer onder, de temperatuur tikt nog net de 19 graden Celsius aan en sommige ochtenden zijn zeer vochtig of zelfs mistig. In Noordwest-Europa is de daglengte behoorlijk afgenomen en al korter dan 12 uur...

Het mogelijk duidelijk zijn, het is herfst. September werd een mooie maand met soms een ‘Indian summer feeling’ maar voor de opkweek van tomaten voor de belichte teelten is het klimaat toch wel een uitdaging*. “Het vochtgehalte is lastig, het kan erg oplopen, met name in de vroege ochtenden” zo deelt Hans van Herk van Propagation Solutions hieronder in een opkweekupdate.

*inmiddels zorgt ook de energiecrisis voor een uitdaging. Van opkwekers wordt maximale flexibiliteit gevraagd nu telers om uitstel van opkweek vragen. Lees dat artikel in GroentenNieuws van donderdag 7 oktober hier. 

Vochtgehalten De plantingen van belichte teelten lopen tot circa half oktober. Getopte planten op het 2e blad, het standaard planttype, hebben vaak een leeftijd van circa 53-56 dagen waardoor ze dus met name groeien in september en oktober. Hans: “Deze maanden kenmerken zich door vochtige ochtenden waarbij het lang kan duren voor dat de zon sterk genoeg is. Dit gebeurt vaak pas vanaf 10 uur. Verder is de straling veel minder sterk dan in juli en augustus met maxima van 450-500 watt in Noordwest-Europa. Hierdoor wordt het vocht langzamer verdrongen uit de kas en hebben de planten de neiging vegetatief te groeien. Dit kan dan weer een matige kwaliteit trossen veroorzaken, strekking van de stengel (met name bij 1-pitters) of meer bladeren geven tussen tros 1 en 2 bij getopte planten op het 2e blad.”

Toch blijft de buitentemperatuur ’s-nachts nog makkelijk boven de 12 graden Celsius waardoor er nog meer vocht in de lucht past (= een lager vochtdeficit). Hans: “Ook dit is niet goed voor het doel van de opkweek, in dit geval een compacte plant met veel energie. Als er dan, zoals in de Benelux, met verduisteringsschermen moet worden gewerkt tegen licht uitstoot, ligt de kans op vegetativiteit (strekking, matige kwaliteit trossen) zeker op de loer!” 

5-6 dagen voor uitleveren: het doel is een compacte energierijke plant met een generatieve inslag

Activiteit Het antwoord op deze opkweekproblematiek is activiteit in het kasklimaat. Dit begrip is echter veelomvattend en ook wel een makkelijke term aangezien het voor meerdere uitleg vatbaar is, volgens Hans. “Er zitten verschillende termen in verscholen, zoals ventilatie, opbouw qua temperatuur, plantdichtheid en mimimumbuis.” Hans loopt ze hieronder door.

Belangrijk in deze is om de luchtlijnen, luwe – en windzijde, kort op de stooklijn te houden. Vroeger werd met name de windzijde ruim gekozen dus op 1 graden Celsius of meer. Dit zorgt voor een klam en inactief klimaat wat niet positief is voor de generatieve ontwikkeling van de planten. Het is beter om de luwe zijde op 0,2 graden Celsius te zetten en de windzijde op 0,5 graden Celsius zodat deze snel reageren. Sturen met een P-band is onvoldoende, dit geeft een schokkerig effect op de ventilatie en dus op de temperatuur.

Verder moet er een ruime regenstand zijn, aan beide zijden, om zo actief mogelijk te blijven. Het moet niet binnen regenen, maar vaak blijft de temperatuur buiten overeind ondanks dat het regent.

Klimaat sturen gebeurt optimaal wanneer er met de instraling mee gestuurd wordt. Als de zon schijnt moet de temperatuur omhoog, een ‘boost’ in temperatuur is daarom essentieel en prikkelt de planten enorm. Een ‘pyramidevorm’ qua temperatuur over een etmaal past uitstekend. De tomatenplanten worden zo ‘op kleur gezet’, wat betekent dat ze donkergroen blad krijgen, veel bobbels op het blad (= assimilaten), een paarse kleur op de stam en een tros die mooi gebogen is; oftewel een generatieve inslag!!

Mooie gebogen tros net voor afleveren

De eindafstand voor een plant die bijna bloeiend de tuin af gaat is zeer laag, 4-5 blokken / m2 is voor een getopte plant vrij normaal. Tussen-afstanden zijn daarom zeer verstandig maar het allerbeste is om al op een korte afstand te starten, direct vanaf oppotten.

Als de planten verspeend worden zijn de blokken volledig verzadigd. Dit moet natuurlijk om een ongeremde groei te realiseren. Echter deze blokken geven ook een zeer vochtig microklimaat als ze tegen elkaar aan staan. Een oplossing hiervoor is om ze 1-2 cm uit elkaar te zetten zodat de wind het vochtige microklimaat oplost en de planten compact blijven. Meest praktisch is dit zodanig te doen dat de blokken ook weer machinaal opgepakt kunnen worden

Kort na het toppen, maximaal 3 dagen later, moeten de planten naar de volgende fase. Dit hoeft niet de eind afstand te zijn; tussen afstanden zijn een prima optie.

Wat wel belangrijk is, is dat de planten gestuurd worden om generatief te worden. Een te hoog vochtgehalte blijft een dreiging doordat de planten zelf ook steeds meer verdampen. Een groot verschil tussen dag- en nacht temperatuur is nodig, 22-23 graden Celsius gedurende de dag met een minimum van 15 graden Celsius (soort afhankelijk). De etmaaltemperatuur ligt dan vaak op 17.5 graden Celsius qua instelling.

Door het aantal planten / blokken per m2 te combineren met een flinke Dif qua temperatuur wordt al snel een generatieve groei afgedwongen wat de kwaliteit van de trossen versterkt. Tevens blijven de planten compact wat zeker ook een klantwens is. Rassen met grovere tomaten (> 120 gram / vrucht) hebben hier enorm voordeel bij, de kleinere tomaten als cherries hebben dit vaker al in zich.

Klein beetje afstand voor compactheid en een generatieve inslag, tijd voor een volgende stap

De minimumbuis is natuurlijk, een enorme energievreter, maar wel zeer handige. Een buis in de ochtend van 45 graden Celsius, een uur voor zonsopgang tot 2 uur na zonsopgang met afbouw op straling, is een fantastisch instrument! In de opkweek van planten lijkt dit toch wel onoverkomelijk te zijn om vocht te verdrijven. Een oplossing is om de minimumbuis in de ‘boost’ gedurende de dag te brengen, dat kost geen extra energie, de buistemperatuur is toch al nodig om de temperatuur te bereiken én de koelte van de ochtend kan worden gepakt. Veel meer dan 45-50 graden Celsius zal het niet worden, geen killer... Laat hem langzaam in komen (2 uur) maar houdt daarna wel 2-3 vast, anders is er geen effect op vocht. Afbouwen op licht kan snel, vanaf 175 watt.

Belichting in opkweek (HPS / LED) Belichting geeft in deze tijd van het jaar de mogelijkheid om de daglengte boven de 12 uur uit te tillen en zo een lange dag te creëren, vervolgt Hans zijn update. Tevens zorgt het voor extra assimilaten zodat de planten veel energie hebben. “Dit kunnen de telers na het planten goed gebruiken om snelheid in het gewas te krijgen. Belasting in de vorm van trossen is de beste methode om een teelt in balans te krijgen.”

Meer en meer wordt er gekeken naar de mogelijkheden met LED in de opkweek, weet Hans “Belichtende telers bestellen vaak een plant die bijna bloeit ofwel waar de 1e bloemen zich openen rondom de plantdatum. Dit zijn planten met 50 – 60 cm stokken die veel bladoppervlakte hebben en de vierkante meters in opkweek volledig innemen, met name in de laatste 10 dagen. Dit is ook weer vegetativiteit. De planten kunnen als het ware alleen maar de lucht in groeien.”

HPS-lampen hebben hierbij het voordeel dat ze ook warmte in de kas brengen, geeft Hans aan. “Het aantal graden is uiteraard afhankelijk van de concentratie. Als de lampen ’s avonds laat of ’s nachts aan gaan brengen ze hierdoor wat activiteit teweeg. Dit moet met LED-belichting zeker gecompenseerd worden met stralingswarmte vanuit de buizen. Tot aan het einde van de opkweek blijft dit zo. Met een mobiele hijsverwarming is dit uitstekend te compenseren om zo de stralingswarmte dichter bij de planten te brengen. Vanuit energie-oogpunt is dit ook aantrekkelijk!”

Wel is volgens Hans duidelijk dat LED-belichting meer energie geeft aan de planten. “De opbouw van assimilaten is sterker.”

Opkweek van tomaten in een kas met 100% LED (100 micromol)

Watergift in de opkweek Het sturen op watergift is zeker van belang, aangezien water zorgt voor vegetatieve groei. Aangezien vrijwel alle tomaten geënt zijn is het nog belangrijker, omdat de onderstammen sterk profiteren van water en voeding, geeft Hans aan “Sturen gaat het beste als de planten nog klein zijn, dan is droog telen met een hoge EC belangrijk. Als de planten bijna leverbaar zijn wordt het blokvolume langzaam te klein voor de grote plant en vervalt hierdoor de stuurbaarheid. Kortom, er moet wel water gegeven worden.”

Conclusies Om een plant die bijna bloeit naar de telers te brengen hebben de plantenkwekers in september en oktober een beste uitdaging. Ze moeten erg goed op het vochtgehalte in de kas letten, zo heeft Hans hierboven uitgelegd. Als er onvoldoende activiteit gecreëerd wordt via ventilatie, temperatuur, densiteit of de minimumbuis, dan kunnen er makkelijk problemen ontstaan qua trosaanleg en trosontwikkeling. Maar ongewenste strekking van de stengel is ook problematisch voor een teler om de plant te handlen en ook qua transport lastig. “Belichting en watergift spelen hier ook zeker een rol in en moeten goed worden afgestemd”, besluit hij.

Voor meer informatie: Hans van Herk Propagation Solutions +31 (0)6 20 91 81 00 hans@propagationsolutions.nl

Publicatiedatum: do 7 okt 2021 © GroentenNieuws.nl / Contact

Alle velden die gemarkeerd zijn met * moeten worden ingevuld.

Ook onze nieuwsbrief ontvangen? | Klik hier

Ander nieuws uit deze sector:

<< Terug | GroentenNieuws.nl

Schrijf je in voor onze dagelijkse nieuwsbrief om al het laatste nieuws direct per e-mail te ontvangen!

Je krijgt deze pop-up te zien omdat dit de eerste keer is dat je onze site bezoekt. Krijg je deze melding altijd te zien dan heb je je cookies uitstaan en zullen die blijven verschijnen.